خواندن یا شنیدن، مسئله این است!

مرور تجربه های کمال تبریزی به بهانه پخش «شهریار»، انتقاد گزارشگر فوتبال از غر زدن مردم، عذرخواهی «سووشون» و بازگشت سریال «بوقچی» به آنتن از نکات مهم خبری این هفته بود.

به گزارش هیرکان هنر به نقل از خبرگزاری مهر، «هفت روز سیما» عنوان یک بسته خبری-تحلیلی است که در پایان هر هفته به بازخوانی متن و حاشیه اتفاقات خبری صدا و سیما و شبکه نمایش خانگی می‌پردازد. همچنین در این بسته، نیم‌نگاهی هم به شایعات و اخبار غیررسمی داریم و در تلاش هستیم در کوتاه‌ترین زمان ممکن از مهمترین اخبار هفته در تلویزیون و شبکه نمایش خانگی باخبر شوید.

امروز پنجشنبه ۱۳ شهریور می‌توانید با شماره ۲۱۲ بسته خبری «هفت روز سیما» همراه شوید.

چهره هفته؛ کمال تبریزی

از امشب سریال «شهریار» به کارگردانی کمال تبریزی از شبکه چهار سیما بازپخش می‌شود. سریالی که دهه ۸۰ ساخته شد و اگرچه آن زمان کمال تبریزی با واکنش‌ها و نقدهای مختلفی نسبت به سریال خود مواجه شد اما امروز جزو معدود آثار جذاب سریالی تلویزیون درباره یکی از شاعران کشور است.

کمال تبریزی بیشتر در سینما پر کار بوده است تا تلویزیون اما آثار تلویزیونی او معمولاً بحث برانگیز هم بوده‌اند. او بعد از «شهریار» سریال پرزحمت و پرستاره «سرزمین مادری» را ساخت که چندین سال توقیف بود و بعد از چند دوره ریاست مدیران مختلف بر صداوسیما در دوره جبلی رنگ آنتن را دوباره دید. این سریال توانست در این دوران عنوان پرستاره ترین سریال تلویزیونی را هم بگیرد چراکه تا سال‌ها دیگر حضور این تعداد از بازیگران چهره و ستاره در یک اثر ممکن نخواهد بود.

تبریزی شب گذشته در رویدادی که با محور تجلیل از اکبر نبوی برگزار شد به ناگفته‌هایی از فیلم و سریال‌های خود اشاره کرد و در بخشی از آنها به هشدار اکبر نبوی در اولین جلسه پخش سریال برای مدیران تلویزیون پرداخت که او گفته است این مجموعه باعث اعتراض و شورش برخی از مردم خواهد شد. با این حال کسی به این هشدارها توجه نکرده بود و پخش سریال بعد از سه قسمت به توقیف خورد.

این کارگردان که دیگر با تلویزیون همکاری نکرد این روزها سریالی هم برای شبکه نمایش خانگی دارد که گویا به دلیل مشکلات پلتفرم پخش کننده فعلاً نمی‌تواند عرضه شود. سریال «بی عاطفه» ساخته این کارگردان به دلیل تعطیلی پلتفرم قرار است از پلتفرم دیگری عرضه شود.

جنجال هفته؛ انتقاد گزارشگر فوتبال از غر زدن مردم

جملات گزارشکر فوتبال تلویزیون در برنامه ورزشی خطاب به مردم که فوتبال مجانی می‌بینند و غر می‌زنند در فضای شبکه‌های اجتماعی این هفته جنجالی شد. او چندین بار روی این موضوع تاکید کرد و این حرف‌هایش باعث شد حتی برخی رسانه‌ها تیتر بزنند «منت تلویزیون برای پخش فوتبال».

ماجرا هم از این قرار بود که علیرضا دهقانی که گزارشگر دیدار شنبه شب تیم‌های رئال‌مادرید و مایورکا بود دقایقی پیش از آغاز بازی در استودیو برنامه «لذت فوتبال» در شبکه ورزش درباره پخش فوتبال‌های مجانی در صداوسیمای کشور گفت و اینکه همین رقابت‌ها در کشورهای دیگر حتی استادیوم رفتن هم گران‌تر است. او این جملات را در استودیو در حالی می‌گفت که جواد خیابانی و رسول مجیدی مجریان برنامه هم نشسته بودند.

دهقانی این‌طور ادامه داد که «واقعا چقدر راحت علاقه مندان، فوتبال مجانی می‌بینند و غر هم می‌زنند. جاهای دیگر اینگونه نیست». این سخنان او با تایید خیابانی هم پیش رفت و بعد دهقانی دوباره اضافه کرد که «طرف بخواهد در خانه فوتبال ببیند برایش گران‌تر از استادیوم رفتن تمام می‌شود و این را کسی به من گفت که در اروپا زندگی می‌کند. و واقعاً صداوسیما دارد لطف می‌کند این همه پر تعداد رقابت‌های فوتبال را نمایش می دهد». او البته تاکید روی مجانی بودن فوتبال را رها نمی‌کرد و حتی بعد از اینکه خیابانی گفت وظیفه تلویزیون فراهم کردن این تفریح و سرگرمی است باز هم بر سخنانش پافشاری کرد. بعد از این سخنان البته واکنش‌ها در بیشتر موارد انتقادی و حتی با کمی خشم همراه بود. برخی هم با نگاهی مستند به شبکه‌های پولی در اروپا و آمریکا اشاره کردند که طبیعتاً نه تنها پخش فوتبال که محتواهای دیگر را هم رایگان پخش نمی‌کنند.

حاشیه هفته؛ عذرخواهی سووشون

پخش ویدئویی از سریال «سووشون» و بازنمایی قوم لر در آن این هفته باعث واکنش‌هایی منفی در میان این قوم شد و انتقادات را برانگیخت. بعد از این انتقادات خیلی سریع از طرف سریال «سووشون» بیانیه‌ای صادر و از بختیاری‌ها عذرخواهی شد.

عوامل این سریال در بیانیه‌ای رسمی ضمن اعلام پوزش در پی سوءتفاهم پیش آمده است به چند نکته اشاره کردند که در بخشی از آن این چنین آمده است: «پیش از هر سخن از جامعه نجیب و شریف لُر و تمامی مخاطبان ایرانی بابت هرگونه برداشت یا سوءتفاهمی که در صحنه‌ای از این اثر موجب رنجش خاطر گردید، عذرخواهی می‌کنیم. کوچک‌ترین بی‌احترامی به هیچ قوم ایرانی، در اندیشه و نیت ما وجود نداشته و ندارد.

در همان لحظات نخستین که انتقادهای بحق مردم عزیز به ما رسید، بدون هیچ‌گونه درنگ، بخش مورد نظر از سریال اصلاح شد و نسخه بازبینی‌شده بلافاصله در تمامی بسترهای انتشار بارگذاری شد. این اقدام نشان‌دهنده تعهد کامل ما به احترام و شنیدن صدای مردم است.»

سریال «سووشون» بعد از پخش یک قسمت به چالش توقیف خورد و مدتی در توقیف ماند. این سریال اما پس از عرضه مجدد نتوانست مخاطبانش را راضی نگه دارد. هرچند اقتباس از یکی از مهمترین کتاب‌های ادبیات کشور یعنی «سووشون» خودش برگ برنده و معیاری است که با اختلاف از سریال‌های این روزهای شبکه نمایش خانگی یک سر و گردن بالاتر است. با این حال این سریال از نقاط ضعف مختلفی رنج می‌برد که از بازی‌ها تا لهجه، مدل فیلمبرداری و … را شامل می‌شود.

بازگشت هفته؛ فوتبالیست‌ها دوباره روی آنتن

همزمان با جنگ ۱۲ روزه پخش بعضی از برنامه‌ها و سریال‌های تلویزیونی قطع شد و چون در ادامه همزمان با ایام محرم و صفر شد توقف برخی از این آثار در این ۲ ماه هم ادامه پیدا کرد. سریال «بوقچی» با بازی بیژن امکانیان و حسن پورشیرازی از جمله همین آثار بود که چند قسمتی از شبکه سه سیما پخش و بعد با جنگ ۱۲ روزه متوقف شد.
خواندن یا شنیدن، مسئله این است!
کتاب «درآمدی نو بر کتاب گویا» نوشته مریم چهرقانی با همکاری مصطفی آهنگر پژوهشی است درباره کتاب‌های گویا و جایگاه آنها در فرهنگ معاصر، که با مقدمه ناصر فکوهی توسط نشر کتاب کوچه منتشر است.

به گزارش خبرنگار مهر، کتاب «درآمدی نو بر کتاب گویا» نوشته مریم چهرقانی با همکاری مصطفی آهنگر و از انتشارات کتاب کوچه است؛ این کتاب که با مقدمه ناصر فکوهی منتشر شده، پژوهشی است جامع درباره کتاب‌های صوتی (کتاب گویا) و جایگاه آنها در فرهنگ معاصر.

فکوهی استاد انسان شناسی دانشگاه تهران در مقدمه کتاب به بررسی نظراتی می‌پردازد که در زمینه به کارگیری حواس پنجگانه و شناخت و تجربه جهان از آن مسیر است. او ابتدا با طرح نظریه یوهانی پالاسما به خطرات ارتباط با جهان تنها از راه بینایی می‌پردازد، به بمباران نشانه‌ها در نگاه رولان بارت، پدیده جعل عمیق (deep fake) و تصویرهای به واقعیت مانسته (simulacre) در نظر ژان بودریار می‌رسد. اما خطر دومی هم در این نوع ارتباط هست، و آن هم به حاشیه رانده شدن فرهنگ‌هایی است که بر سنت‌های شفاهی استوار بودند؛ که فرهنگ شناسان و انسان‌شناسانی که تمدن‌های گوناگون و جماعت‌های کوچک و بزرگ را دیده بودند بر خلاف نظرات استعمارگرایانه که اروپا و فرهنگ آن را مرکز همه چیز قلمداد می‌کردند؛ حاضر نشدند این نگاه را به رسمیت بشناسند.

او با طرح تقابل میان نظام‌های ثبت نوشتاری و غیر نوشتاری در انسان‌شناسی به ویژه نظر لویی استروس به این نکته اشاره می‌کند که: «نمی توان تمدن یا فرهنگی را کم ارزش‌تر دانست زیرا در آن شکل نوشتاری وجود ندارد، یا به آن اندازه که در فرهنگی دیگر وجود دارد، در آن وجود ندارد. نمونه فرهنگ پیش از اسلام در ایران که در مقایسه با عصر طلایی یونان و معاصر با آن، بیشتر شفاهی بوده است و کمتر نوشتاری، نمونه‌ای گویاست، و حتی پس از آنکه ایران به وسیله مسلمانان به اسلام گرایید برتری اشکال شفاهی بر اشکال نوشتاری در تمدن ایرانی کاملاً گویاست. این امر را ما نه به عنوان یک برتری، بلکه به مثابه یک واقعیت مطرح می‌کنیم. اگر فردوسی سی سال گذاشت تا شاهنامه را «بنویسد» زبان فارسی هزار سال است که آن نوشتار و نوشتارهای دیگر همتای آن، در پارسی میانه و البته سنت‌های زبان‌های محلی استفاده کرد تا آنها را تبدیل به میلیون‌ها شکلِ شفاهی کند و در اندیشه ایرانی، در معماری و بافته‌های این پهنه، در نمایش‌ها و شاهنامه‌خوانی‌ها به کارشان بگیرد؛ سپس این سنت باستانی را با سنت‌های دینی ابراهیمی و سنت‌های بازمانده اسطوره‌ای ترکیب کند، تا برای مثال به شبیه‌خوانی‌ها و تعزیه و سرانجام نمایش و سینمای مدرن برسد.»

بخش‌های کتاب

در بخش اول کتاب به مبانی نظری کتاب‌های گویا پرداخته شده؛ در ادامه، کتاب به تعریف کتاب گویا، تفاوت آن با پادکست و دیگر قالب‌های صوتی، و تاریخچه کتاب گویا در ایران و جهان می‌پردازد و ریشه‌های فرهنگی کتاب صوتی را با اشاره به سنت‌های شفاهی و قصه‌گویی بررسی می‌کند. این بخش در واقع یک راهنمای کاربردی کامل برای مخاطبان است. این کتاب مناسب کسانی است که می‌خواهند با دنیای کتاب‌های صوتی آشنا شوند یا در این حوزه فعالیت کنند، از جمله پژوهشگران نشر و رسانه، فعالان صنعت کتاب صوتی، کتابداران، معلمان، دانشجویان و علاقمندان به فناوری‌های نوین مطالعه.

این اثر تحلیل کاملی از بازار و کاربران کتاب گویا ارائه می‌دهد و گروه‌های مختلف مخاطبان این قالب را معرفی می‌کند؛ از جمله نابینایان، افراد کم‌بینا، دانش‌آموزان، زبان‌آموزان، و علاقمندان به مطالعه در شرایط پرمشغله و افراد کم‌سواد یا بی‌سواد. کتاب، مزایای کتاب صوتی مانند درگیر نشدن چشم، سهولت جابجایی، سهولت پشتیبانی و نظارت، سرعت و گستردگی توزیع، امکان مطالعه همزمان با فعالیت‌های دیگر، کاهش هزینه‌ها و کمک به محیط زیست و… را نیز توضیح می‌دهد. در بخش‌های بعدی کتاب، نویسندگان به موضوعات فنی و هنری تولید کتاب گویا، شامل انتخاب کتاب، انتخاب گوینده و راوی، موسیقی، تجهیزات، نرمافزارهای تولید و ویرایش کتاب صوتی، حقوق مؤلف و همچنین نهادها نظیر انجمن ناشران صوتی(APA) جایزه آئودی، جایزه ادیسه برای کتاب گویا، و تولیدکنندگان داخلی و خارجی و فروشگاه‌های کتاب صوتی می‌پردازند.

درک جهان با همه حواس

فراگیر شدن مخاطبان و استفاده از کتاب‌های صوتی منافی خواندن کتاب نوشتاری نیست، بلکه به نوعی یافتن دیگریِ نادیده است به شکلی هنرمندانه‌تر، و درک و لذت بردن از جهان به صورتی کامل‌تر. آنطور که ناصر فکوهی در بخشی از مقدمه می‌گوید: «در خوانش کتاب شنیداری که به تاریخچه آن در کتاب حاضر پرداخته شده، همواره «دیگری» هایی به جز خود، حضور دارند، آن که می‌خواند یا روایتگر، آن که موسیقی می‌نوازد و آنان که صداهای اطراف خوانش را می‌سازند؛ تخیل به این شکل می‌تواند رشد و آزادی بیشتری بیابد… همانگونه که یوهانی پالاسما نیز اعتراضش بر هژمونی حس بینایی نسبت به حس‌های دیگر است، نه مبتنی بر نفی حس بینایی بود و نه کاهش و کم جلوه دادن ارزش آن در خلاقیت؛ بلکه بر این نکته ظریف تکیه داشت که وقتی ما حس‌های بسیار پراهمیتی چون شنوایی و چشایی و بویایی و از همه بیشتر بساوایی را کنار می‌گذاریم، نمی‌توانیم جهان را به گونه‌ای که هست درک کنیم و از همه زیبایی‌های آن لذت ببریم.»

کتاب «درآمدی نو بر کتاب گویا» که در ۲۹۲ صفحه توسط نشر کتاب کوچه منتشر شده و با قیمت ۳۴۰ هزار تومان در دسترس علاقمندان است. مطالعه این کتاب کمک می‌کند تصویری جامع درباره کتاب گویا از زوایای مختلف نظری و فلسفی، انسان شناسانه و جامعه شناسانه، فرهنگی، فنی، اجتماعی و اقتصادی به‌دست آورید.
این سریال حالا دوباره قرار است به آنتن بازگردد و از هفته آینده پخش آن آغاز می‌شود. «بوقچی» روایتی مفرح و شیرین دارد و با بازی بازیگرانی همراه است که در سال‌های اخیر کمتر در تلویزیون بوده‌اند. پرداخت این مجموعه به حواشی فوتبال هم شروع جالبی داشت.

شهره سلطانی، شهین تسلیمی، امیر غفارمنش، ستاره حسینی، مجید عراقی، وحید رحیمیان و یاسمن معاوی، رامین ناصرنصیر، امیر کربلایی‌زاده از دیگر بازیگران این سریال هستند.

«بوقچی» چهارمین اثر از مرکز سریال سوره است که توسط باشگاه فیلم سوره تولید شده و محصول سیمافیلم است.